Servis Büro Belge Dijitalleştirme

Dijitalleştirme ve Dijital Koruma

Dijitalleştirme genel olarak elektronik sistemlerce algılanamayan yapılandırılmamış

formdaki bilginin elektronik ortamca algılanabilecek yapılandırılmış forma çevrilmesi

uygulamalarını tanımlamak için kullanılmaktadır. Dijitalleştirme uygulamalarının önemi

bir yönünü dijital koruma oluşturmaktadır. Terminolojide genellikle dijital koruma

ve dijital arşivleme birbirlerinin yerine kullanılabilmektedir. Elektronik ortamlarda

üretilen belgeler yanında basılı ortamda olup elektronik sistemlerde de görünürlükleri

sağlanan belgeler dijital korumanın kapsamını daha da genişlemektedir (Rieger,

2008). Bu çerçevede dijital koruma, basılı ortamda tek kopya olarak üretilen belgelerin

yedeklenmesi yanında çoklu erişiminin sağlanmasını da hedeflemektedir.

Genel olarak dijitalleştirme ve dijital koruma uygulamalarında aşağıdaki koşulların

göz önüne alınarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir (Cornell University Library 2009;

Rieger, 2008, s.3):

1. Tüm içeriğin dijitalleştirilmesi gerekli mi? Hangi kaynakların korunması gerektiği

üzerine seçim işlemleri nasıl uygulanabilir? Geniş ölçekli bir araştırmaya göre

kütüphane kaynaklarının %20’si toplam ödünç verilen materyallerin %80’ini

oluşturmaktadır.Uzunyıllaradayananikifarklıkütüphaneyeilişkinİngilizcekitapların

ödünç verme istatistiklerine dönük OCLC verilerine göre; kaynakların %10’u toplam

ödünç verilen materyallerin %90’ını oluşturmaktadır. Diğer yayınların %75 ile %90’ı

ise son 17 yıldır hiç ödünç alınmamıştır. Dijitalleştirme üzerine çalışmalar zaman,

emek ve oldukça yüksek maliyet gerektiren çabalardır. Bunun için dijitalleştirme

çalışmalarında gerekli ön analizlerin yapılması son derece önemli görülmektedir

(Dempsey, 2006; Rieger, 2008, s.3). 

2. Dijitalleştirme özel ya da nadir eserleri hangi yönleri ile etkilemektedir? Nadir

kitaplar, el yazmaları, fotoğraflar, efemeralar, personel ya da profesyonel yazışmalar,

haritalar, güzel sanatlar çalışmaları, görsel işitsel materyaller özel ihtimam

gerektirebilmektedir. Gerek materyalin yapısı, gerek yaşı ve özgünlüğü gösterilecek

özenin nedenleri arasında olabilmektedir. Bu materyallerin dijitalleştirilmesi

genellikle daha güç ve maliyetli görülmektedir. Özel önem gerektiren materyallerin

dijitalleştirilmesinde daha profesyonel yaklaşımların uygulanması, özgünlüğünü ve

değerini korumalarını sağlayacak koşulların belirlenmesi son derece önemlidir.